Rada Oświęcimska jest przeciw inwestycjom w strefie ochronnej Muzeum Auschwitz

Rada jest organem opiniodawczo-doradczym premiera w sprawach ochrony i zagospodarowania terenów byłego obozu Auschwitz oraz innych miejsc zagłady leżących w granicach Polski. Jej członkowie w środę obradowali w Warszawie.

Podczas posiedzenia członkowie Rady dyskutowali o zamierzeniach spółki Counter Extremism Project Poland. Na należącym do niej terenie w bezpośrednim sąsiedztwie byłego obozu Auschwitz I znajduje się między innymi była willa komendanta obozu. W niej ma powstać siedziba instytucji, która pełniłaby funkcję edukacyjną oraz stanowiła przestrzeń do konfrontacji z zagadnieniem ekstremizmu.

Rada w przyjętej uchwale negatywnie odniosła się do planowanego projektu, zwracając uwagę na zachowanie maksymalnego autentyzmu zarówno Miejsca Pamięci, jak również strefy ochronnej i krajobrazu wokół byłego obozu. Wyraziła zaniepokojenie informacjami o zamierzeniach budowy nowych obiektów dla tworzonego Centrum Badań nad Nienawiścią, Ekstremizmem i Radykalizacją.

„Przypominamy, że teren ogrodów dawnej willi Hoessa podlega wyjątkowej ochronie, która ma między innymi zapobiec niekoniecznym ingerencjom w historyczną materię tego miejsca. Rada sprzeciwia się wszelkim nowym inwestycjom, niezależnie od najlepszych nawet intencji ich pomysłodawców, które miałyby powstać w prawnie obowiązującej strefie ochronnej Miejsca Pamięci” – głosi uchwała.

Jacek Purski, który stoi na czele tworzonego centrum, w styczniu mówił PAP, że będzie ono nosiło nazwę Auschwitz Research Center on Hate, Extremism and Radicalisation (ARCHER). „To będzie globalna instytucja. Chcemy monitorować nienawiść w sieci. Będziemy walczyli z radykalizacją. Będziemy badali współczesne trendy, które stanowią zagrożenie dla bezpieczeństwa. Będziemy mówili o procesie radykalizacji i badali te zjawiska w skali globalnej. Będziemy uczyli ludzi, którzy mają wpływ na nasze bezpieczeństwo, w jaki sposób z tej wiedzy korzystać” – powiedział.

Organizacja Counter Extremism Project, założona przez byłego dyplomatę amerykańskiego Marka Wallace’a, by stawiać czoła terroryzmowi, ekstremizmowi i antysemityzmowi, na potrzeby nowego centrum kupiła jesienią ubiegłego roku dwie wille, które znajdują się tuż obok byłego niemieckiego KL Auschwitz I. W jednej z nich podczas okupacji mieszkał komendant obozu Rudolf Hoess. Druga powstała po wojnie. One mają być siedzibą nowej instytucji.

Biuro prasowe Muzeum Auschwitz zakomunikowało, że Rada obradowała w środę i czwartek w Warszawie oraz Treblince pod przewodnictwem prof. Dariusza Stoli. W środę szef gabinetu politycznego premiera Paweł Graś wręczył nominacje dwóm członkom Rady: kard. Grzegorzowi Rysiowi oraz Stanisławowi Krajewskiemu. Dzień wcześniej z rąk wiceministra SZ Teofila Bartoszewskiego odebrał ją Timothy Snyder.

Podczas obrad dyrektor Muzeum Auschwitz Piotra Cywiński między innymi zrelacjonował wydarzenia ostatnich miesięcy, uwypuklając uroczystości 80. rocznicy wyzwolenia obozu, które odbyły się 27 stycznia z udziałem 56 ocalałych i kilkudziesięciu delegacji państwowych na najwyższym szczeblu.

„Niezwykle ważne było to, że podczas rocznicy główne przesłania wygłosili ocalali i nie było tam żadnych przemówień politycznych. Zostało to zauważone i znakomicie przyjęte w bardzo wielu miejscach na świecie. Szczególnym symbolem było, że w imieniu ocalałych wszystkich powitał członek Rady, ocalały Marian Turski. Rocznica pokazała nam, że w trudnych dla świata chwilach pamięć odżywa i ma wielkie znaczenie. Natomiast musimy teraz podjąć refleksję, w jaki sposób mają wyglądać podobne okrągłe rocznice w przyszłości, kiedy nie będziemy mogli już obchodzić tego wydarzenia z ocalałymi” – podkreślił Cywiński.

Dyrektor w części poświęconej planom muzeum wspomniał między innymi o udostępnionym i stale uzupełnianym nowym narzędziu wyszukiwania informacji o ofiarach obozu Auschwitz na stronie ofiary.auschwitz.org. „W przyszłości będziemy chcieli dodać do tej dostępnej dla świata bazy skany licznych dokumentów związanych z konkretnymi osobami, które deportowano do Auschwitz. Jest to projekt zaplanowany na wiele kolejnych lat. Planujemy też, we współpracy z Google, utworzenie w ciągu najbliższych lat cyfrowej bazy danych obozowych dokumentów oraz relacji w języku angielskim” – dodał.

Piotr Cywiński przypomniał, że w placówce dobiegają końca prace nad nową polską ekspozycją narodową oraz przy pierwszej części nowej wystawy głównej. Obie powinny zostać otwarte jeszcze w tym roku. Kolejne części głównej ekspozycji otwierane będą w ciągu kilku następnych lat.

W planach jest utworzenie stałej wystawy sztuki obozowej w budynku kuchni na terenie byłego obozu Auschwitz I. „Muzeum posiada ponad cztery tysiące dzieł sztuki stworzonych albo przez więźniów w obozie, albo przez ocalałych po wojnie. (…) Prace te będą przeprowadzały odwiedzającego bez żadnego słowa komentarza” – powiedział Cywiński.

W pobliżu muzeum powstać również nowy budynek na zbiory i archiwa placówki. „Myślimy o dwóch przestrzeniach w bezpośrednim sąsiedztwie muzeum. Dobrze byłoby te najbardziej wrażliwe przedmioty i dokumenty przenieść z budynków historycznych do nowoczesnych przestrzeni stworzonych specjalnie w celu ich bezpiecznego przechowywania” – podkreślił dyrektor.

We wtorek członkowie MRO odwiedzili teren byłego obozu w Treblince, gdzie powstaje nowy budynek muzealny. W przyszłości znajdzie się w nim wystawa historyczna oraz przestrzeń do prezentacji rzeźb byłego więźnia tego obozu Samuela Willenberga.

Międzynarodowa Rada Oświęcimska powstała w 2000 roku. Zrzesza 25 osób - wybieranych są na sześcioletnią kadencję - z różnych krajów, w tym byłych więźniów, specjalistów zajmujących się tematyką Holokaustu, przedstawicieli instytucji pamięci i duchownych. (PAP)

szf/ dki/