83 lata temu Niemcy utworzyli karną kompanię kobiet w Auschwitz

W środę wydarzenia upamiętniła brzeszczańska fundacja Pobliskie Miejsca Pamięci Auschwitz-Birkenau opiekująca się budynkiem, w którym mieściła się karna kompania. Pod znajdującą się na nim tablicą pamiątkową kwiaty i znicze złożyli także przedstawiciele okolicznych samorządów, muzeów, kombatanci oraz przedstawiciele korpusu dyplomatycznego z Francji, Niemiec i Ukrainy.

Po ceremonii w historycznym budynku zaprezentowane zostały oryginalne przedmioty należące do więźniarek z karnej kompanii. „To dwie oryginalne naszywki z pasiaków z numerami więźniarek Polek. Jedna, z numerem 37548, należała do Heleny Bryk. Druga – 37271 - do Ireny Lipowskiej. Obie naszywki zostały znalezione podczas prac na strychu budynku. Znajdowały się pod podłogą z desek. Strych był miejscem, gdzie spało sto więźniarek” - powiedziała prezeska fundacji Agnieszka Molenda-Kopijasz.

Niemcy skierowali 200 polskich więźniarek i tyle samo żydowskich do utworzonego karnego podobozu po ucieczce z Auschwitz Janiny Nowak 24 czerwca 1942 roku.

Polki i część Żydówek ulokowane zostały w budynku szkoły w Borze. Reszta Żydówek trafiła do stojącego obok drewnianego baraku. Więźniarkami funkcyjnymi zostały Niemki, głównie prostytutki i kryminalistki przeniesione z innych obozów.

Więźniarki z karnego komanda pracowały w pobliskim lesie przy wyrębie drzew. Oczyszczały pnie z gałęzi i przygotowywały je do wywozu z lasu. Pogłębiały też pobliskie rybne stawy hodowlane, czyściły ich brzegi z sitowia oraz wykonywały większość prac rolniczych na okolicznych polach. Była to praca ponad ich siły. Ciężkie warunki pracy oraz okrutne traktowanie przez więźniarki funkcyjne dla wielu skończyło się śmiercią.

W drugiej połowie sierpnia 1942 roku 137 polskich więźniarek z komanda Niemcy przenieśli do obozu żeńskiego w Birkenau. Tylko tyle przeżyło z dwustu Polek, które tworzyły karną kompanię.

W pierwszych dniach października 1942 roku w Borze doszło do masakry francuskich Żydówek. Esesman Pery Broad podawał, że jedna z Niemek - prostytutka Elfriede Schmidt - miała rzekomo dostrzec kamień w ręku Żydówki wracającej z toalety do sypialni. Niemka wezwała na pomoc wartowników z SS, twierdząc, że więźniarka ją pobiła. Po alarmie dozorczynie i wartownicy rozpoczęli rzeź. Zabili 90 kobiet - bili je drągami, siekierami, kolbami karabinów, niektóre wyrzucali przez okna poddasza. Następnego dnia Niemcy zgładzili wszystkie kobiety, które przeżyły masakrę, lecz odniosły rany.

Z końcem marca 1943 roku karna kompania została zlikwidowana i przeniesiona do obozu kobiecego w Auschwitz II-Birkenau.

Na początku kwietnia 1943 roku w podobozie Niemcy umieścili jeszcze 200 Polek. Formalnie były one więźniarkami obozu kobiecego Auschwitz II-Birkenau. Z biegiem czasu stan osobowy systematycznie rósł. W marcu 1944 roku wynosił 455 Polek i Żydówek. Niemcy w podobozie utworzyli kilka komand do prac rolnych, robót leśnych, przy budowie kolejki wąskotorowej i wału przeciwpowodziowego.

W styczniu 1945 roku w obawie przed sowiecką ofensywą Niemcy ewakuowali podobóz.

Janina Nowak po ucieczce dotarła do Łodzi. Została jednak pojmana i w marcu 1943 roku ponownie skierowana do Auschwitz. Jeszcze w tym samym roku Niemcy przenieśli ją do obozu Ravensbrück. Doczekała wolności pod koniec kwietnia 1945 roku.

Niemcy założyli obóz Auschwitz w 1940 roku, aby więzić w nim Polaków. Auschwitz II-Birkenau powstał dwa lata później. Stał się miejscem zagłady Żydów. W kompleksie obozowym funkcjonowała także sieć podobozów. W Auschwitz Niemcy zgładzili co najmniej 1,1 mln ludzi, głównie Żydów, a także Polaków, Romów, jeńców sowieckich i osób innej narodowości. (PAP)

szf/ miś/